De beschuldiging van antisemitisme wordt ingezet om legitieme kritiek op Israëls oorlogsvoering te smoren. Dit ondermijnt zowel de strijd tegen echt antisemitisme als de zoektocht naar vrede.
Wie vandaag de dag “Free Palestine” zegt, of met een boot hulpgoederen wil brengen aan Palestijnen, loopt het risico te worden weggezet als antisemiet. Wie de Israëlische regering bekritiseert vanwege de verwoesting in Gaza, wordt beschuldigd van het steunen van terrorisme. Deze reacties illustreren een zorgwekkende ontwikkeling: het misbruik van de term antisemitisme om legitieme kritiek te onderdrukken.
Laat ik vooropstellen: antisemitisme is een reële bedreiging met een verschrikkelijke geschiedenis. De Holocaust en eeuwen van Joodse vervolging mogen nooit worden gebagatelliseerd. Maar het misbruiken van deze geschiedenis om hedendaags staatsgeweld te rechtvaardigen, is even problematisch als pijnlijk.
Het onderscheid dat we moeten maken
Kritiek op de Israëlische regering is niet hetzelfde als haat jegens Joodse mensen. Net zoals kritiek op de Nederlandse regering geen haat tegens Nederlanders betekent. Wanneer we Netanyahu gelijkstellen aan het Jodendom, of Israël aan alle Joden wereldwijd, dan plegen we eigenlijk al een vorm van antisemitisme. Je maakt immers elke Joodse persoon medeverantwoordelijk voor de acties van één regering.
Dit onderscheid is niet alleen belangrijk voor de nuance in het debat, maar ook voor de veiligheid van Joodse gemeenschappen. Wanneer mensen geloven dat alle Joden de oorlog in Gaza steunen, kan dit leiden tot meer antisemitisme – precies het tegenovergestelde van wat we zouden moeten nastreven.
Joodse stemmen voor vrede
Wat vaak wordt weggelaten in dit debat, is dat miljoenen Joodse mensen wereldwijd zich uitspreken tegen de oorlog in Gaza. Organisaties als Jewish Voice for Peace, rabbijnen die oproepen tot een staakt-het-vuren, en Holocaust-overlevenden die roepen “Niet in onze naam!”: dit zijn geen marginale stemmen. Ze vertegenwoordigen een aanzienlijk deel van de Joodse gemeenschap dat weigert hun geschiedenis te laten misbruiken voor hedendaags geweld.
Hun stem wordt echter vaak genegeerd of weggezet, omdat het niet past in het narratief dat kritiek op Israël automatisch antisemitisch zou zijn. Dit doet niet alleen afbreuk aan hun stem, maar ook aan de complexiteit van het Joodse perspectief op dit conflict.
Trauma erkennen zonder nieuwe trauma te veroorzaken
We moeten het gesprek over dit conflict voeren vanuit een diepgaand bewustzijn van trauma. De pijn van de Holocaust en eeuwen van Joodse vervolging is reëel en moet worden erkend. Maar we moeten ook het trauma van het Palestijnse volk erkennen: meer dan 75 jaar van ontheemding, blokkades en geweld.
Het erkennen van Palestijns lijden vermindert Joods lijden niet. De leus “nooit meer” moet gelden voor iedereen, niet alleen voor één groep. Alleen zo kunnen we uit de cyclus van geweld en trauma komen.
De weg voorwaarts
Het is tijd om het gesprek over dit conflict terug te brengen naar de kern: hoe kunnen we vrede bereiken? Dit vereist dat we eerlijk zijn over wat er gebeurt, zonder dat we worden weggehoond als antisemieten wanneer we ongemakkelijke waarheden benoemen.
Vrede vereist waarheid, en waarheid vereist moed. De moed om onderscheid te maken tussen legitieme kritiek en echte haat. De moed om te erkennen dat zowel Joodse als Palestijnse pijn reëel is. En de moed om te weigeren dat trauma wordt gebruikt om nieuw geweld te rechtvaardigen.
Zolang we kritiek op een regering verwarren met haat jegens een volk, zolang we antisemitisme als wapen inzetten tegen vredesactivisten, komen we geen stap dichter bij de vrede die zowel Joden als Palestijnen verdienen.